Khám phá những món chẳm chéo của người vùng cao
Chẳm chéo Tây Bắc là một thức chấm không thể thiếu trong mỗi bữa cơm của đồng bào dân tộc vùng cao, thứ gia vị ấy đã đi vào cuộc sống của họ với hương vị đặc trưng không thể nhầm lẫn, mang hơi thở của núi rừng.
Chẳm chéo có rất nhiều loại, những loại chẳm chéo được biến tấu từ chéo cơ bản, để ăn kèm với nhiều món ăn khác nhau, dù được làm theo cách nào thì món chẳm chéo nào cũng có vị thơm của mắc khén, tỏi, các loại rau thơm.
Dù món chéo gì đều bắt đầu từ guyên liệu làm chéo cơ bản
Đồng bào Thái không chỉ làm chẳm chéo để dùng trong những bữa ăn hằng ngày mà còn dùng để đãi khách đến nhà. Bát chẳm chéo là sự hòa quyện của tỏi khô, ớt, hạt mắc khén…tất cả đều được đem đi nướng cho chín thơm rồi giã thật nhuyễn, sau đó trộn với muối hạt và mì chính là được loại chẳm chéo cơ bản nhất.
Vì để dùng với nhiều món ăn khác nhau nên đồng bào cũng chế biến thành các món chẳm chéo để cho phù hợp, tùy theo khẩu vị của từng người mà người ta thêm hoặc bớt một vài nguyên liệu, khiến cho du khách nào đã lên Tây Bắc thì sẽ không thể nào quên được hương vị độc đáo của món ăn này.
Đây là món chéo gan gà rất độc đáo
Người ta làm chéo cá để chấm măng tre, măng vầu và rau luộc, nướng vài con cá nhỏ cho chín vàng, tỏa mùi thơm thì đem gỡ lấy thịt rồi mang đi giã nhuyễn, sau cùng trộn với bát chẳm chéo cơ bản là đã hoàn thành.
Chéo gan gà khác chéo cơ bản là có thêm nguyên liệu gan gà hoặc gan vịt, người ta đem gan đi luộc chín rồi tiếp tục nướng trên than củi cho thật thơm, sau đó giã thành bột và đem trộn với chẳm chéo cơ bản, thêm một chút nước luộc gà, vịt rồi đánh lên cho nhuyễn là được, cuối cùng rắc một ít lá chanh thái chỉ lên trên là đã có món chéo mới thơm ngon.
Chéo riềng dùng để chấm măng đắng thì khỏi cần bàn cãi
Chéo nước chua dùng để chấm rau cải non. Lấy vừng trắng rang cho vàng thơm, để nguội rồi giã thành bột, cá nhỏ nướng trên than củi cho chín vàng, gỡ lấy thịt nạc rồi cũng mang giã cho nhuyễn, đem hai nguyên liệu ấy trộn với chéo cơ bản, chế thêm chút nước măng muối chua vừa là được bát nước chấm ngonn tuyệt hảo, tuy nhiên khi làm món chấm này thì bạn tuyệt đối không cho mắc khén vào nhé!
Chéo mắc có là một trong những loại chẳm chéo thú vị. Mắc có là một loại quả có vị chua chát, người ta dùng dao xắt lấy phần thịt của quả rồi đem giã chung với chéo cơ bản, món chéo này dùng để ăn cùng rau má rừng, khi ăn sẽ có vị chua chua, đăng đắng, chát và ngọt pha trộn với nhau rất độc đáo.
Chéo đậu tương lên men chấm thịt gà luộc rất tuyệt vời
Đồng bào làm chéo non đíp là để chấm cỏ mần trầu non. Non đíp chính là loại ớt chỉ thiên tươi, hái chúng về rửa cho sạch, để tươi nguyên chứ không nướng, sau đó đem giã cùng muối, tỏi và mì chính, chấm ăn với cỏ mần trầu sẽ thấy có vị cay, ngọt, giòn và mát lành.
Chéo riềng là thức chấm phù hợp nhất để ăn cùng măng đắng. Thái riềng thành từng lát mỏng rồi đem giã thật nhỏ, thêm chút lá chanh vào nữa, cuối cùng trộn với chéo cơ bản. Khi ăn cùng măng đắng thì nên ghém cùng với một số loại lá rừng có vị chát, lấy lá cuốn quanh măng rồi chấm với chéo riềng.
Chẳm chéo cơ bản chấm xôi trắng cũng thấy ngon
Những loại chẳm chéo ở Tây Bắc không chỉ được người dân dùng để ăn với những món ăn mặn mà còn được dùng để thưởng thức các loại quả chua, món ăn vặt dân dã như bắp cải cuốn nhót, quả mận, đào hay sim.
Món chấm chẳm chéo còn được chia thành hai dạng là dạng ướt và dạng khô. Dạng ướt chính là những loại chẳm chéo kể trên, chỉ làm để ăn hằng ngày, làm đến đâu ăn đến đấy, vì hầu hết các nguyên liệu đều tươi. Dạng khô chính là loại mà trên thị trường bán rất nhiều, loại này có thể bảo quản vài tháng hoặc cả năm, khi ăn chỉ việc đổ ra rồi vắt thêm chút nước chanh là dùng được.
Thanh Tâm
